نگاهی فرهنگی بر نقش جمعیت و منزلت افراد در شکل‌گیری فضاهای دیوانی ـ تشریفاتی

برخی از انواع فضاهای دیوانی که با حضور عده‌ای از مردم برای انجام بعضی مراسم و تشریفات اجتماعی و دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفتند و می‌توان آنها را فضاهای دیوانی ـ تشریفاتی نامید، از مهم‌ترین بناهای معماری ایرانی به شمار می‌آیند، زیرا به سبب اهمیت آداب و مراسم دیوانی، در طراحی از تعدادی الگوهای مهم معماری استفاده می‌شده است. شمار اندکی از این‌گونه فضاها باقی مانده است و هنوز انواع و الگوهای طراحی آنها مورد بررسی و شناسایی قرار نگرفته است. هدف این پژوهش شناخت و دسته‌بندی انواع فضاهای دیوانی ـ تشریفاتی و فعالیت‌های جاری در آنها است. پرسش اصلی تحقیق این است که فضاهای دیوانی ـ تشریفاتی را به چندگونه می‌توان طبقه‌بندی کرد و هر یک دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ مبانی نظری تحقیق بر این مفهوم استوار است که فضاهای معماری بازتاب فعالیت‌های انجام‌شده و آداب‌ورسوم و باورهای یک جامعه است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است، داده‌های نوشتاری به‌ صورت اسنادی گردآوری شده‌اند و از نمونه‌هایی از این‌گونه فضاها بازدید به عمل آمده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که انواع فضاهای دیوانی ـ تشریفاتی را می‌توان به سه گروه فضاهای بار خاص، فضاهای بار عام و فضاهای عرض لشکر طبقه‌بندی کرد.